دکتر واعظی در سمینار نقش دانشگاه در توانمند سازی صنایع با رویکرد تولیدات دانش بینان در دانشگاه پیام نور تبریز گفت: بنگاه های اقتصادی بخش خصوصی کشورمان سهم بسیار کمی در سرمایه گذاری در حوزه تحقیق و توسعه را دارند که این وضعیت بسیار نگران کننده است.
وی افزود: در ایران بیش از ۷۰ درصد سرمایه گذاری در واحدهای تحقیق و توسعه توسط دولت انجام میشود و این یعنی دانشگاههای ما دولتی هستند و ما نفت را میفروشیم و به دانشگاه ها می دهیم تا تحقیق و توسعه را انجام دهند.
دکتر واعظی انحصارو رانت در صنایع، درون زا نبودن و همچنین نگرش هزینه ای بودن واحد های تحقیق و توسعه را مهمترین موانع توسعه واحدهای تحقیق و توسعه در کشور دانست و افزود جایی که انحصار در تولید داشته باشیم یا تولید ما از نوع مونتاژ باشد نیاز به R&D نداریم.
وی خاطرنشان کرد: هر زمانی انحصار و رانت را از صنعت برداریم حتماً باید سراغ دانشگاه ها، پارک های علم و فناوری و شرکت های دانش بنیان و R&D برویم و مجبور خواهیم بود رقابت کنیم و با وجود رقابت است که واحد تحقیق و توسعه صنایع معنی پیدا می کند.
وی افزود: در ادبیات بین المللی هزینه انجام شده توسط کشورها برای توسعه واحدهای تحقیق و توسعه را سرمایه گذاری میدانند در حالی که در کشور ما متاسفانه به جای کلمه سرمایه گذاری از واژه هزینه تحقیق و توسعه استفاده می شود و این موضوع تفاوت اصلی نگاه ما و کشورهای پیشرفته به موضوع R&D را میرساند یعنی در کشورهای توسعه یافته هزینه انجام شده در توسعه واحد های تحقیق و توسعه صنایع را سرمایه گذاری می دانند و در کشور ما این موضوع هزینه کرد محسوب می شود.
رئیس پارک علم و فناوری استان تحقیق و توسعه را بر اساس تعریف سازمان همکاری و توسعه اقتصادی اروپا (OECD)، “انجام هرگونه کار خلاق به طریقی نظام مند به منظور انباشت دانش از جمله دانش بشری، فرهنگی و اجتماعی و استفاده از این انباشت دانش برای طرح کاربردهای جدید” عنوان و تصریح کرد: رشد اقتصادی حاصل از تحقیق و توسعه از مسیر افزایش سرمایهگذاری تحقیق و توسعه و افزایش نیروی انسانی متخصص فعال در R&D به دست میآید.
وی با اشاره به میزان سرمایه گذاری کشور های توسعه یافته در امر توسعه واحدهای تحقیق و توسعه گفت: متاسفانه به استثنای چند کشور توسعه یافته کشور ما و سایر کشورهای جهان در این آمار در مجموع فقط دو درصد از این سهم را داشته اند.
رئیس پارک علم و فناوری استان گفت: به لحاظ سهم سرمایه گذاری در R&D در سال۲۰۲۰ کشور های توسعه یافته زمینه های مختلفی را در اولویت قرار داده اند . مثلا امریکا ۸۴ درصد سرمایه گذاری تحقیق و توسعه را در حوزه ICT و سلامت انجام داده و کشور چین حوزه های محصولات و خدمات مرتبط با ICT و صنایع هوا و فضا را در اولویت های سرمایه گذاری خود قرار داده اند و با بررسی سایر کشورهای توسعه یافته هم به این نتیجه میرسیم که سلامت و فناوری اطلاعات و ارتباطات بیشترین حوزه برای سرمایه گذاری در امر تحقیق و توسعه را شامل میشود.
وی با مقایسه میزان سرمایه گذاری شرکت های بزرگ دنیا در امر تحقیق و توسعه و نرخ رشد آن در سالهای ۲۰۲۳ تا ۲۰۱۹ گفت: شرکت آلفابت (هولدینگ گوگل ) حدود ۲۳ هزار میلیارد یورو در سال برای واحد تحقیق و توسعه خود هزینه کرده است و به لحاظ میزان هزینه و نرخ رشد آن رتبه اول در دنیا را به خود اختصاص داده است.
واعظی اضافه کرد: بر اساس گزارش کمیسیون اروپا حتی شیوع پاندمی کرونا هم باعث کاهش سرمایهگذاری درحوزه تحقیق و توسعه نشده است و در دوران کرونا شرکت هایی سرپا ایستاده اند که از سال ها قبل در زمینه توسعه واحدهای تحقیق و توسعه خود سرمایه گذاری کرده بودند.
وی تقویت فرهنگ و گفتمان R&D در میان مدیران دولتی و صنایع، تقویت زیرساختهای قانونی توسط دولت، کاربست سیاستهایی نظیر مشوقهای مالیاتی با مشارکت در ریسک، درون زا نمودن تولید و رفع موانع تولید رقابت پذیر، خصوصی کردن پژوهش از طریق حمایت از شرکتهای دانش بنیان وهم نوآوری (Co-Innovation) صنایع با دانشگاه، پارک و شرکتهای دانش بنیان را مهمترین عوامل توسعه واحدهای تحقیق و توسعه در کشور دانست.
